Thực phẩm chức năng có thật sự cần thiết?

Hiện nay, có rất nhiều người tiêu dùng lựa chọn thực phẩm chức năng như một giải pháp hỗ trợ sức khỏe, tăng cường đề kháng hoặc phòng ngừa bệnh tật. Tuy nhiên, giữa hàng loạt sản phẩm với nhiều công dụng và hình thức đa dạng, người tiêu dùng cần hiểu rõ thực phẩm chức năng là gì, lợi ích ra sao và nguy cơ tiềm ẩn để lựa chọn và sử dụng một cách an toàn, hiệu quả.

Thực phẩm chức năng là gì?

Theo khoản 23 Điều 2 Luật An toàn thực phẩm 2010 quy định như sau:

“ Thực phẩm chức năng là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của cơ thể con người, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ mắc bệnh, bao gồm thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khoẻ, thực phẩm dinh dưỡng y học”.

=> Thực phẩm chức năng (TPCN) không thay thế cho bữa ăn hằng ngày và không có tác dụng chữa bệnh như thuốc.

TPCN có nhiều dạng bào chế như:

• Viên nén, viên nang cứng hoặc mềm

• Dạng bột, dung dịch uống

• Kẹo dẻo, dạng thanh, viên gel,…

Thành phần phổ biến trong thực phẩm chức năng bao gồm:

• Vitamin và khoáng chất

• Thảo dược hoặc chiết xuất thực vật

• Axit amin

• Enzyme (men tiêu hóa)

• Probiotics (vi sinh vật có lợi)

Lợi ích của thực phẩm chức năng

Thực phẩm chức năng có thể giúp:

• Bổ sung dưỡng chất thiết yếu mà chế độ ăn thiếu hụt

• Tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ hệ tiêu hóa và tim mạch

• Phòng ngừa nguy cơ thiếu hụt vi chất

• Hỗ trợ cải thiện sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống

Tuy nhiên, để đạt hiệu quả, TPCN cần được sử dụng đúng cách và đúng mục đích, không lạm dụng hay sử dụng thay thế cho các phương pháp điều trị y tế.

Nguy cơ khi dùng thực phẩm chức năng sai cách

Theo BS.CKI Lê Phạm Anh Vy (Trưởng khoa Dinh dưỡng – Tiết chế, Bệnh viện Quốc tế Mỹ – AIH), thực phẩm chức năng nếu sử dụng không đúng có thể gây ra các tác dụng phụ, đặc biệt trong các trường hợp:

• Dùng quá liều hoặc kết hợp nhiều sản phẩm cùng lúc

• Kết hợp dùng nhiều thực phẩm chức năng

• Dùng thực phẩm chức năng cùng với thuốc (theo toa hoặc không kê đơn)

• Dùng TPCN thay thế thuốc điều trị bệnh

Tác dụng phụ có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng: phát ban, buồn nôn, tiêu chảy, đau ngực, đột quỵ,… Người dùng cần cẩn trọng với những biểu hiện bất thường khi sử dụng.

Thành phần cần lưu ý trong thực phẩm chức năng

Mặc dù đã bị cấm lưu hành, một số thực phẩm chức năng trên thị trường vẫn chứa các dược chất “ẩn” gây hại, như sibutramine (ảnh hưởng tim mạch), phenolphthalein (nguy cơ ung thư) thường có trong sản phẩm giảm cân, hoặc sildenafil và tadalafil (trị rối loạn cương dương) bị cấm trong thực phẩm chức năng.

Một số thành phần trong thực phẩm chức năng có thể tương tác với thuốc kê đơn và không kê đơn, ảnh hưởng đến quá trình hấp thu, phân bố, chuyển hóa, thải trừ, ví dụ:

• Vitamin K: Làm giảm hiệu quả của warfarin (thuốc chống đông máu).
• Ginkgo biloba, vitamin E liều cao, warfarin, aspirin: Gây loãng máu, tăng nguy cơ xuất huyết nội hoặc đột quỵ khi dùng riêng lẻ hoặc kết hợp.
• St. John’s Wort: Giảm hiệu quả của thuốc tim mạch, ung thư, HIV, trầm cảm, động kinh và thuốc tránh thai.
• Vitamin C, E: Có thể làm giảm hiệu quả của một số thuốc hóa trị ung thư.

Người tiêu dùng nên chọn sản phẩm uy tín, có nguồn gốc rõ ràng và tránh dùng đồng thời các thực phẩm chức năng có thành phần tương tác để phòng ngừa rủi ro sức khỏe nghiêm trọng

Xem thêm: Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động sản xuất, kinh doanh, công bố sản phẩm thực phẩm chức năng trên địa bàn

Những lưu ý khi chọn mua thực phẩm chức năng

Theo BS CKI. Lê Phạm Anh Vy, trước khi sử dụng thực phẩm chức năng, cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để hiểu rõ cách dùng và tác dụng. Các câu hỏi cần làm rõ bao gồm:

• Thực phẩm chức năng có thực sự cần thiết cho sức khỏe của bạn?
• Bạn có đang sử dụng đúng sản phẩm và liều lượng?
• Thời gian sử dụng sản phẩm phù hợp là bao lâu?
• Sản phẩm có tác dụng phụ nào?
• Có cần kiêng thực phẩm, thuốc hoặc thực phẩm chức năng khác khi sử dụng?
• Nếu sắp phẫu thuật hoặc xét nghiệm, cần tránh thực phẩm chức năng nào?

Thực phẩm chức năng không phải là thuốc, không có tác dụng điều trị bệnh và cũng không thể thay thế hoàn toàn cho chế độ ăn uống cân bằng. Vì vậy, người dùng cần trang bị đầy đủ kiến thức, cân nhắc kỹ lưỡng trước khi sử dụng để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho sức khỏe của bản thân cũng như gia đình.

Nguồn: aih.com.vn